Czy przemysł wydobywczy wpływa na rozwój regionu?

24.09.2014

Kolejny panel poświęcony był współpracy dużych przedsiębiorców górniczych z sektorem Małych i Średnich Przedsiębiorstw oraz jej wpływu na zrównoważony rozwój regionów górniczych. Zaproszeni do dyskusji goście reprezentowali ważne instytucje otoczenia biznesu, nauki, przemysłu dużego i małego, którzy podzielili się swoją wiedzą i doświadczeniem.

Otwarcia panelu dyskusyjnego dokonał Prezes Wojciech Kędzia, a szczegółowy opis działań Unii Europejskiej na rzecz surowców został zaprezentowany przez dr hab. Joannę Kulczycką z Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie. Do głównych tematów rozmowy należało:
– zatwierdzenie opracowanego na forum UE programu "Strategiczny plan wdrażania europejskiego partnerstwa innowacji w dziedzinie surowców",
- konkurs na węzeł wiedzy i innowacji w surowcach – projekt złożony przez konsorcjum z reprezentantami z  Polski,
- uwzględnienie problematyki bilansowania surowców, jak również nowych  technologii rozwoju w pozyskiwaniu surowców ze złóż pierwotnych i wtórnych w wielu konkursach,
-program Era-min – innowacje w przemyśle wydobywczym UE,
-ogłoszenia i uaktualnienia tzw. Listy surowców krytycznych dla UE: węgiel koksujący, maganezyt, fosforyt, krzem metaliczny.

Przedstawienie branży oraz tematów dyskusji obejmowało zarówno wpływ branży górniczej na ekosystem, jak również strukturę kosztów sekcji górnictwa i kopalnictwa. Przedstawione wskaźniki pokazały, że większość przedsiębiorstw działających w branży to mikro (3932) i małe (432) podmioty.

Wskazano również na ogromne znaczenie Polski w branży poprzez zasobne wydobycie złóż różnych kopalin, w których prowadzone jest ich wydobycie. Doktor Kulczycka jako najważniejsze efekty ekonomicznej współpracy MŚP i dużych podmiotów wskazała: efekt produkcyjny, zatrudnienia, postępu technicznego, regionalnej decentralizacji i mobilizacji kapitałów.

Czy przemysł wydobywczy wpływa na rozwój regionu?

Na to pytanie odpowiedzi szukał Jarosław Zagórowski, Prezes Zarządu Jastrzębskiej Spółki Węglowej S.A., który stwierdził, że górnictwo jest motorem przemysłu technologicznego, będącym niezbędnym mechanizmem pokonywania barier stawianych przez naturę. Górnictwo to także pieniądze wpływające do krwioobiego systemu. Lokalne społeczności zgadzają się na szkody górnicze, ale oczekują od dużych przedsiębiorców konkretnych korzyści: zamówienia z górnictwa, oraz stwarzania miejsc na rynku pracy. Sektor górniczy nie będzie funkcjonował bez małych i średnich przedsiębiorstw. - W naszym modelu organizacyjnym jesteśmy skazani na współpracę i robimy to z chęcią. To zaplecze ma niższe koszty niż my, są bardziej elastyczni, bardziej mobilni, mają lepsze systemy płacowe. - mówił Prezes JSW. Zdaniem Prezesa Zagórowskiego pracownicy małych i średnich przedsiębiorstw są bardziej zmotywowani do pracy, a ich podejście znacząco różni się od pracowników dużych spółek. Największym problemem wskazanym przez reprezentanta Jastrzębskiej Spółki Węglowej jest system państwowy, które jest nieprzygotowany do przemian, a wręcz utrudniający współpracę małych i dużych przedsiębiorstw.

Wojciech Kędzia, Wiceprezes Zarządu KGHM Polska Miedź S.A. rozpoczynając swoją wypowiedź odwołał się do kontaktów KGHM. Zdaniem prezesa w branży brakuje małych przedsiębiorców. W górnictwie są ogromne nakłady finansowe, ale zasady ich wykorzystania są trudne i pozbawiają małych i średnich przedsiębiorców siły do walki. Jak wynika z obserwacji, zauważalny jest trend w branży surowcowej polegający na połączeniu kilku małych firm, w celu uzyskania większego wpływu i bycia bardziej zauważalnym w branży wydobywczej. Główną osią wypowiedzi stała się kwestia finansowania, zwrócono uwagę na ponadprzeciętne zyski z górnictwa metali kolorowych, na które nałożone zostały różne opłaty, dodatkowe podatki. Są to bez wątpienia duże  inwestycje odtworzeniowe, a ceny metali są odzwierciedleniem potrzeb inwestycyjnych na całym świecie.

Marek Szczepanik, Zastępca Prezesa Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości nawiązał do uprzednio poruszanych kwestii, przedstawiając jednocześnie, że współpraca między przedsiębiorstwami może zapobiegać powstającym problemom. Przykładem kryzysu w branży był pod koniec XX wieku rejon reńsko-westfalski w Niemczech, gdzie spadek popytu powodował problemy w tych regionach.
-Z punktu widzenia PARP nasze działania tylko i wyłącznie są ukierunkowane na wsparcie rozwoju przedsiębiorczości w Polsce, (…) próbujemy proponować nowe instrumenty. – podsumował Marek Szczepanik.
 Zaprezentowany został nowy, interesujący sposób współpracy polegający na  przekazywaniu sobie wyników badań, patentów, pomysłów i technologii – jest to szczególnie istotne, gdyż małe przedsiębiorstwa nie mają takiego potencjału finansowego, który mógłby zostać przeznaczony  na tę dziedzinę.  Kwestia nazewnictwa jest tematem pobocznym: kooperacja, czy giełda pomysłów powinna zostać oparta na wykorzystywaniu czy odkupieniu z pozoru niepotrzebnych patentów technicznych w dużych przedsiębiorstwach. Rozwiązania te  można przekazywać do małych i mikro przedsiębiorstw, które poprzez ich przeobrażenie zyskałyby nową jakość i innowacyjność.

Kolejny rys historyczny zaprezentowany został przez Dra Janusza Steinhoffa, który przypomniał, że do 1989 roku górnictwo było dziedziną samowystarczalną. - Na początku lat 90-tych przyjęto nowe zasady organizacyjne, w ten sposób sprywatyzowano większość działów pozagórniczych oraz  wszystkie domy wczasowe. Porównując doświadczenia naszych sąsiadów wysnuto wnioski, że  we Francji okres restrukturyzacji został przeprowadzony znacznie większymi nakładami finansowymi. Mimo ogromnych zmian w branży górniczej, opartych w dużej mierze na redukcji zatrudnienia, która wyniosła ponad 300 tysięcy miejsc pracy, branża została uchroniona. Wspominano również o narzędziach osłonowych, dzięki którym na śląsku zachowano stosunkowo niski stopień bezrobocia przy tak dużej redukcji zatrudnia – powstało tu bowiem tysiące małych i średnich przedsiębiorstw. Dzisiaj znów nastroje w branży górniczej są niepokojące, ale z drugiej strony w przypadku KGHM bardzo krytycznie oceniam działania rządu, które oparły się na podniesieniu podatków i tym samym zmniejszeniu zaufania do państwa. – mówił Janusz Steinhoff.

Prywatni inwestorzy potrafią budować autostrady najszybciej na świecie, co dowodzi jednego: Państwo sobie nie radzi. To w istotnej mierzy uderza w małych i średnich przedsiębiorców. Ważne jest jednak, że Polska jest dziś zupełnie innym krajem. Ogromny postęp w ciągu  25 lat sprawił, że małe i średnie przedsiębiorstwa mają zielone światło do działania.

Punkt widzenia małych i średnich przedsiębiorców przedstawił dr Krzysztof Piontek, Prezes Zarządu DB Energy Sp. z o.o., właściciel niewielkiego bo 15 osobowego przedsiębiorstwa, któremu coraz częściej dane jest współpracować z dużymi firmami w całym kraju.  Działalność outsourcingowa jest już dziś dominującą cechą charakteryzującą współpracę między przedsiębiorstwami w branży wydobywczej.  Krzysztof Piontek duży potencjał współpracy z większymi przedsiębiorstwami zauważa we wzroście świadomości dużych przedsiębiorstw, ale także zmianach zachodzących w otoczeniu prawnym. Szansa na rozwój widoczna jest w komercjalizacji wiedzy poprzez wyjście z laboratorium.  Bardzo ważnym punktem dyskusji był temat dotyczący zagrożeń, które mogą okazać kluczowe w podejściu decyzji o współpracy. Identyfikacja problemów polega zarówno na aspektach administracyjnych, kwestiach negocjacyjnych, jak również finansowych – opory przez etapowaniem pracy sprawiają, że mała firma może mieć problem z gromadzeniem większych kapitałów operacyjnych. Znamienny jest również system wyboru ofert przetargowych.

Podsumowania dotychczasowych wypowiedzi dokonał Maciej Białek przedstawiciel Rządu (Ministerstwo Gospodarki Wydział Górnictwa Węgla Kamiennego  ) nawiązując do poziomu polityk międzynarodowych. Poszukiwanie sojuszy jest stosunkowo często wynikiem wpływu przedsiębiorstw, które potrzebują takich działań. Jako przykład takiego postępowania wskazane zostało forum rafineryjne, z którym stały Państwa, w których sektor ten jest znacząco rozwinięty: Francja, Wielka Brytania, Niemcy. Efekt synergii jest możliwy do osiągnięcia poprzez komunikację małych i dużych przedsiębiorstw z administracją państwom, również na poziomie unijnym.
Dyskusja panelowa wskazała wniosek, iż duże firmy stają się znaczące na rynku międzynarodowym, małym przedsiębiorcom jest znacznie trudniej wypracować taką pozycję.

Ożywiona dyskusja nad zdolnością do ryzyka małych i średnich przedsiębiorstw, a także dostępnością do specjalistycznej wiedzy jednoznacznie wskazała, iż temat ten to bardzo istotna kwestia w sektorze MŚP, w którym  38 tysięcy firm  w Polsce współpracuje z dużymi firmami.